Ledverlichting lijkt een vanzelfsprekendheid. Toch blijkt uit een recentelijk uitgevoerd onderzoek het tegendeel. "Er bestaan nog veel misvattingen over led.""We hadden vermoedens over de toepassing van led; het leek of de groei er uit was. Die vermoedens wilden we graag staven, vandaar het onderzoek", zegt Fedet-directeur Anne-Jaap Deinum. "De resultaten verklaren veel. Zo wist maar 4 procent van de respondenten dat de levensduur van een ledlamp 16 tot 20 jaar is, bij 8 uur gebruik per dag. Verder schatten mensen de terugverdientijd te hoog, en blijkt onbekend dat ledverlichting van invloed is op het energielabel. Net iets meer dan de helft van de ondervraagden heeft wel ledverlichting in huis, terwijl maar ongeveer een derde van het totaal de woning volledig met led verlicht."
'Pluspunten niet gezien'
"En dan de energiebesparing; die is met led ruim 50 procent, maar mensen schatten in dat het ergens tussen de 11 en 20 procent is. Er zijn dus meer dan genoeg pluspunten maar ze worden niet gezien. Als branche verbazen we ons daar enorm over. Led is laaghangend fruit dat nog veel te weinig geplukt wordt. Met de campagne ‘met led kan het’ gaan we led in de schijnwerpers zetten!"
Zakelijke markt
In het kader van de energietransitie is het belangrijk dat heel Nederland op ledverlichting overstapt. Leden van de Fedet sectie Nederlandse Licht Associatie bundelden daarom hun krachten in de campagne ‘met led kan het’. Ze worden hierbij ondersteund door Lightrec.
Energielabel C
"Deze campagne richt zich in eerste instantie op de zakelijke markt", zegt Deinum. "Nog maar de helft van alle kantoorgebouwen heeft het verplichte energielabel C. De overstap op led zou betekenen dat alle resterende gebouwen vrijwel per direct in aanmerking komt voor dat label. Lang niet iedereen is zich ervan bewust dat het aandeel van led zo groot is. De cijfers laten zien dat er echt nog werk aan de winkel is. Vooral bedrijven (fabrieken, magazijnen, kantoren, winkels en horeca) kunnen met led hun elektriciteitsgebruik fors naar beneden brengen. Dat scheelt soms wel 50 à 80 procent. Daar ligt een mooie rol voor installateurs, want zij zitten immers bij de klant aan tafel."
Klantrelatie belangrijke schakel
"Die klantrelatie is een belangrijke schakel in de transitie. Bij de particulier speelt dat op bescheiden schaal, omdat die voornamelijk zelf zijn led-‘peertjes’ aanschaft en indraait. Maar bij de zakelijke markt is de installateur echt nodig. Een goed advies is daar essentieel in de overgang naar led. In de utiliteit is led qua techniek uitdagender en ook de factor comfort is daar van belang. Bovendien gaat het om grote aantallen, dus het besparingspotentieel is enorm. En denk ook eens aan de verlichting van openbare wegen, waaronder snelwegen. Dat gebeurt nu nog op beperkte schaal met led, dus daar liggen heel veel kansen."
"Bij de zakelijke markt is de installateur echt nodig”
Informatie verzamelen
De website is een belangrijk onderdeel van de campagne. Deinum: "Daarmee we willen enerzijds de noodzaak van de overstap op led duidelijk maken, en anderzijds de plek zijn waar alle informatie over het product verzameld is. De kennisbank reikt van wetgeving tot recycling, en van DALI-2 tot IP-klassen. Voor de installateur is daar allerlei interessante info te vinden, over producten, over installatie, over duurzaamheid en noem maar op. We ontzenuwen er onder andere dat led vooral koud, kil en ‘blauwachtig’ licht uitstraalt. In de begindagen van led was dat zo, maar vandaag de dag is dat absoluut niet meer het geval. De lichtkleur (kelvin) en kleurweergave (CRI) kunnen heel nauwkeurig worden afgestemd op de behoefte en toepassing van licht. Er is heel veel mogelijk met led. Van functioneel licht om bij te werken of te sporten, tot sfeerverlichting in de horeca of thuis."
Voordelen benoemen
De omschakeling naar led begint volgens Deinum bij het onder de aandacht brengen. "Als installateur moet je de voordelen kunnen benoemen, de cijfers over levensduur en energiebesparing kennen, én aan de klant kunnen voorrekenen hoe dat in zijn/haar specifieke situatie uitpakt. Stap twee is meedenken en adviseren. Daarvoor is het nodig om de klant te bevragen: hoe wordt een ruimte gebruikt, wat gebeurt er, hoe is dat gedurende de dag, etc. Vervolgens stel je conform die wensen een lichtplan op. Stap drie ten slotte is weten hoe je dat lichtplan technisch/praktisch realiseert. Led is een ander type verlichting dan de halogeenlamp, of een T5- of T8-armatuur. Er is dus kennis nodig om van traditionele verlichting over te stappen op led."
Informatie en voorlichting
"Kom je er niet uit, dat biedt onze kennisbank vast uitkomst. Ook lichtfabrikanten willen graag helpen met informatie en voorlichting. Ze organiseren vaak trainingen als er nieuwe producten op de markt komen. Verder kunnen installateurs altijd nog de handen ineenslaan met een gespecialiseerde lichtadviseur. Zo’n adviseur maakt het lichtplan en de installateur voert het werk uit."
Ontwikkelingen
Een armatuur simpelweg vervangen door led is natuurlijk mogelijk, maar de ontwikkelingen gaan door. Er is tegenwoordig heel veel mogelijk om nog meer energie te besparen, en zeker op het gebied van comfort. Met kennis over het product kunnen installateurs zich echt onderscheiden.Deinum: "Qua comfort is het belang van verlichting vergelijkbaar met dat van een goed binnenklimaat. Toch is voor dat laatste meestal veel meer aandacht dan voor licht. Dat goed licht belangrijk is, realiseerde Henry Ford zich al toen hij rond 1910 een productiehal liet inrichten voor het assembleren van de T-Ford. De werknemers aan de lopende band werkten sneller bij goed licht. En iedere docent weet dat het lastig is om de aandacht vast te houden tijdens een lesuur aan het einde van de middag. Voor dat laatste is trouwens ook een oplossing. Human Centric Lighting is een dynamische manier van verlichten met led. De kleur en de intensiteit van het licht is van invloed. Een blauwere tint licht maakt mensen alert, warm gelig licht is rustgevend. Je kunt daar dus mee ‘spelen’. Energie- en lichtmanagementsystemen zijn op verschillende manieren te programmeren door de installateur. De gebruiker kan handmatig de verlichting aanpassen, en kies je voor de ‘automatische piloot’, dan houdt zo’n systeem zelf rekening met daglicht en met het al dan niet aanwezig zijn van personen in een ruimte."
Aanmoedigen
De realiteit is dat verlichting in een zakelijk gebouw zo’n 30 procent van de energierekening beslaat. Vanaf 1 juli 2023 geldt er in Nederland een energiebesparingsplicht voor locaties van bedrijven en instellingen die per jaar minstens 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m3 aardgas (of vergelijkbaar alternatief) gebruiken.Deinum: "Het is belangrijk dat bedrijven de regels maar ook de oplossingen kennen. Dan kunnen ze de juiste stappen zetten om ook op het gebied van verlichting aan de nieuwe wetgeving te voldoen. Het zou helpen als er weer subsidies en regelingen vanuit de overheid komen om de overstap naar led aan te moedigen", zegt Deinum. "We hebben uitgerekend dat er op jaarbasis 6,5 terawatt aan energie bespaard kan worden met led. Hoog tijd om al dat laaghangende fruit te plukken!"Bron: Installatie Journaal
meer afbeeldingen
